فطرت اصیل آدمی و ارتباط آن با اخلاق از دیدگاه امام خمینی و آبراهام مزلو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 دانشجوی دکتری عرفان اسلامی و اندیشه امام خمینی(ره)- پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی

چکیده

در اندیشه امام خمینی و آبراهام مزلو (پدر جنبش روان‌شناسی انسان‌گرای «نیروی سوم»)، وجوه تشابه مهمی درباره «فطرت انسان» به چشم می‌خورد. از منظر امام خمینی و مزلو، فطرت انسان مایه امتیاز نوع بشر از سایر موجودات بوده و مثبت و خوب معرفی شده است. نکته مهم این است ‌که انسان دقیقاً به اقتضای همین فطرت، خواهان کمال و سعادت و تعالی شمرده می‌شود و اخلاق فاضله را در خویش محقق می‌کند و لذا تکامل این موجود کمال‌طلب در راستای چنین فطرتی جریان می‌یابد. بر اساس این دو رأی، اگرچه فطرت انسان مثبت و خوب توصیف می‌شود اما تحت تأثیر عوامل منفی مختلف و شرایط نامناسب، گاه منشأ شرارت می‌شود؛ البته این شرارت امری ذاتی محسوب نمی‌شود.  در تعریفی که امام خمینی از فطرت انسان به دست می‌دهد، بر جهات جسمی آدمی تأکید نمی‌شود؛ و این در حالی است که مزلو ابعاد جسمانی و فیزیولوژیکی آدمی را در تعریف فطرت می‌گنجاند.

کلیدواژه‌ها


- قرآن کریم.
- ابن الاثیرالاجزری، مجدالدّین ابی السعادات المبارک. (1408)، النهایة فی غریب الحدیث والاثر، بیروت: دارالکتب العلمیة.
- ابن عربی، محیی الدین. (1400)، فصوص الحکم، تعلیقات ابوالعلاء عفیفی، بیروت: دارالکتاب العربی.
- امام خمینی، روح الله. (1373)، آداب نماز (آداب الصلوة)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- ____________. (1375)، شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- ____________. (1378الفشرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- ____________. (1378بصحیفه امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- ____________. (1375)، تفسیر سوره حمد، چاپ اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- شولتس، دوان. (1384)، روان‌شناسی کمال، ترجمه گیتی خوشدل، تهران: پیکان.
- مزلو، آبراهام هارولد. (1374)، افق‌های والاتر فطرت انسان، ترجمه احمد رضوانی، مشهد: آستان قدس رضوی.
- ____________. (1375)، انگیزش و شخصیت، ترجمه احمد رضوانی، مشهد: آستان قدس رضوی.
- ____________. (1371)، به سوی روان‌شناسی بودن، ترجمه احمد رضوانی، مشهد: آستان قدس رضوی. معاونت فرهنگی.
- ____________. (1379)، زندگی در اینجا و اکنون، ترجمه مهین میلانی، تهران: فراروان.