تاثیرپذیری امام خمینی از سامانه سیر و سلوک در بیان قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری عرفان اسلامی و اندیشه امام خمینی (ره) پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، عضو هیئت علمی دانشگاه شیخ بهایی اصفهان

چکیده

سلوک در قرآن دارای یک شبکه‌ مفهومی متشکل از واژه‌های به هم پیوسته‌ای است که به طور هدفمند کنار هم قرار گرفته‌اند. این شبکه‌ مفهومی همان است که حوزه معنایی سلوک و یا سامانه سلوک نامیده می‌شود. برای کشف مفهوم دقیق سیر و سلوک در قرآن و همچنین در دیدگاه امام خمینی لازم است از ماهیت عناصری که تشکیل‌دهنده‌ حوزه معنایی سلوک در قرآن و در اندیشه‌ ایشان است و از ارتباط معنادار میان آن‌ها آگاه شد. عبارت
صراط مستقیم یکی از مهم‌ترین عبارات حوزه معنایی سیر و سلوک در قرآن کریم است. بر این اساس، سیر و سلوک در قرآن کریم یک فرآیند کیفی رو به رشد و بالنده و کمال‌یابنده است که محور آن روش بندگی است. در ساختمان مفهومی سلوکی امام خمینی، واژه‌های هجرت و سفر کلمه‌هایی هستند که بر حوزه معنایی سلوک تأثیر می‌گذارند. حوزه معنایی سلوک از نظر امام خمینی در موارد متعددی با حوزه معنایی سلوک قرآن پیوند خورده است و نقاط مشترکی دارد و در مواردی نیز این دو حوزه معنایی جدای از هم سامان یافته است.
سلوک در قرآن دارای یک شبکه‌ مفهومی متشکل از واژه‌های به هم پیوسته‌ای است که به طور هدفمند کنار هم قرار گرفته‌اند. این شبکه‌ مفهومی همان است که حوزه معنایی سلوک و یا سامانه سلوک نامیده می‌شود. برای کشف مفهوم دقیق سیر و سلوک در قرآن و همچنین در دیدگاه امام خمینی لازم است از ماهیت عناصری که تشکیل‌دهنده‌ حوزه معنایی سلوک در قرآن و در اندیشه‌ ایشان است و از ارتباط معنادار میان آن‌ها آگاه شد. عبارت
صراط مستقیم یکی از مهم‌ترین عبارات حوزه معنایی سیر و سلوک در قرآن کریم است. بر این اساس، سیر و سلوک در قرآن کریم یک فرآیند کیفی رو به رشد و بالنده و کمال‌یابنده است که محور آن روش بندگی است. در ساختمان مفهومی سلوکی امام خمینی، واژه‌های هجرت و سفر کلمه‌هایی هستند که بر حوزه معنایی سلوک تأثیر می‌گذارند. حوزه معنایی سلوک از نظر امام خمینی در موارد متعددی با حوزه معنایی سلوک قرآن پیوند خورده است و نقاط مشترکی دارد و در مواردی نیز این دو حوزه معنایی جدای از هم سامان یافته است.

کلیدواژه‌ها


-  قرآن کریم.
-  نهج‌البلاغه.
-  امام خمینی صادق، جعفر بن محمد (ع). (1413 ق)، مصباح الشریعه، تهران: اعلمی.
- حر عاملی، شیخ محمدبن‌حسن. (1376)، وسائل الشیعة فی تحصیل مسائل الشریعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-  خمینی، روح‌اله. (1370)، آداب‌‌الصلاة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.   
-  ـــــــــــــــ. (1378الف )، التعلیقه علی الفوائد الرضویه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-  ـــــــــــــــ. (1369)، سرّالصلاة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-  ـــــــــــــــ. (1377)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-  ـــــــــــــــ. (1371الفشرح چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-  ـــــــــــــــ. (1374)، شرح دعای سحر، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- ـــــــــــــــ. (1378ب صحیفه امام خمینی (مجموعه 22 جلدی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- ـــــــــــــــ. (1371بجلوه‌های رحمانی (نامه عرفانی حضرت امام خمینی به حاج سید احمد)، تهران: معاونت فرهنگی بنیاد شهید انقلاب اسلامی.
-  فیض کاشانی، ملامحسن. (1339)،  المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، تهران: مکتبة الصدوق.
-  مصطفوی، حسن. (1360)،  التحقیق فی کلمات القران الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.