افشای سرّ الهی حلّاج در مضمون‌سازی دوگانۀ صائب

نویسنده

چکیده

صائب تبریزی در ساخت و پردازش انواع مضمون‌های اخلاقی دستی توانا داشته است. او در بیان، تأیید و تأکید مفاهیم و مضمون‌های شاعرانة خود در زمینه‌های گوناگون، تمثیل‌های زیبایی ارائه می‌دهد و برای پربار کردن این تمثیل‌ها، بیش از هر چیزی از داستان‌ها و برجستگی شخصیت‌های موجود در منابع شعری پیش از خود بهره می‌برد؛ اما این شخصیت‌ها با تمام پختگی­شان برای تمثیل‌سازی، گاهی در بیان ارزش مضامین برجسته، چنان‌که باید طبع مضمون‌پرداز صائب را راضی نمی‌کنند؛ پس صائب، با استفاده معکوس و برخلاف آنچه خود نیز از این شخصیت‌ها به کار می‌گیرد و این بار با کنار زدن برجستگی آن‌ها، ارزش و مقام مضامین موردنظر خود را مطرح می‌سازد. در این مقال به بررسی نگاه او به مقام عرفانی حلّاج و مفهوم عرفانی افشای راز الهی و ترک ادب در برابر او پرداخته خواهد شد.

کلیدواژه‌ها