بازتاب مفهوم تجلی در نگارگری ایرانی - اسلامی با تأکید بر مفاهیم انواع نفس و جاودانگی نفس در قرآن و اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو

2 دانشگاه شاهد

3 استادیار، دکترای تخصصی پژوهش هنر، گروه هنر، عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد تهران.

چکیده

تجلی در اسلام ب همعنای ظهور ویژگ یها، اسماء و صفات خداوند در بندگان شایسته،
هستی و مخلوقات است. مبنای فکری نهفته در هنر نگارگری ایرانی- اسلامی در تفکرات عرفان
ایرانی- اسلامی ریشه دارد. در هنر نگارگری ایرانی، عین یگرایی و واقعی تگرایی عناصر بصری
وجود ندارد و هنرمند نگارگر درواقع عارفی بوده که به مرتب ه شهود و ادراک هستی دست
یافته و مفهومی از وحدت در کثرت و کثرت در وحدت و روابط خالق و مخلوقی را در قالب
نقوش نمادین و رمزگونه به تصویر کشیده است. پرس شهایی که در این پژوهش طرح م یشود
عبار تاند از: 1.مفهوم تجلی در نگارگری ایرانی چگونه بازتاب یافته است؟ 2. انواع نفس در
قرآن و عرفان اسلامی چیست؟ 3. کدام نوع از نفس در مرتب ه تجلی ذات حق م یگنجد و چگونه
در نگارگری ایرانی بازتاب و نمود یافته است؟
اطلاعات پژوهش به روش کتابخان های و اسنادی با رویکرد توصیفی- تحلیلی و تطبیقی
جمع آوری شده و سه اثر نگارگری )معراج پیامبر)ص( اثر سلطان محمد، گدا بر در مسجد و
گریز یوسف از زلیخا اثر کما لالدین بهزاد( ب هصورت هدفمند انتخاب شده و مورد بررسی
قرار گرفت هاند. نتایج نشان م یدهد که انسان، همیشه جزئی از هستی و کائنات و مخلوقی از
آفرید ههای خداوند است و زمانی به تکامل و تعالی م یرسد که به ذات حق بپیوندد. این نگاه
اله یمحور و ب هدوراز انسا نمحوری، نوعی تأکید بر مفهوم جاودانگی نفس انسان در پرتو ذات
الهی و ه مچنین، تأکید بر ویژگ یهای الهی در نگارگری و بازتاب مفهوم تجلی است که در آن
به مقام و اهمیت نفس مطمئنه در قرآن اشاره دارد.

کلیدواژه‌ها