جامعیت وجودی انسان، شاخصه‌ای اساسی در عرفان شیعی(با تکیه برعرفان ابن‌ترکه اصفهانی و ملاصدرا)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 رئیس دانشکده علوم انسانی

2 استادیار گروه عرفان و تصوف دانشگاه تهران

چکیده

حقیقت انسانی و مرتبت انسانیت، که از آن به مقام انسان کامل یا حقیقت محمدی (ص) یاد می شود، یکی از فروعات اندیشه وحدت شخصی وجود است؛ بدین معنا که اصل و حقیقت وجود، منحصر در حق سبحانه و تعالی است و دیگر وجودات عالم واقع، جملگی ظهورات و شئوونات حق و بلکه همه از تجلیات آن وجود واحدند. انسان کامل، به واسطه جامعیت، در بردارنده تمامی حقایق الهی و کونی است. این جامعیت و سعه ی وجودی، از یک طرف مرهون اراده ازلی الهی است؛ اراده ای که انسان را مقصود و منظور نهایی از آفرینش هستی و محل ظهور تام اسماء صفات، احکام و اعتبارات خداوندی قرار می دهد و از طرف دیگر، با توجه به این که در چینش نظام هستی، انسان در آخرین مرتبه از تنزلات مظاهر و در پایین ترین مرتبه از مراتب ظهورات الهی قرار دارد، به حکم " کل مرتبه سافله شامله لعلیاها"، تمامی مظاهر عالیه را جامع و شامل و همه مراتب و تجلیات را از عرش تا فرش، به یک حقیقت وجدانی و به نحو احدیت جمع داراست.
این مقاله، به روش توصیفی – مقایسه ای به بررسی جامعیت وجودی انسان، به عنوان شاخصه ای اساسی در عرفان شیعی، با تکیه بر عرفان این ترکه و ملاصدرا پرداخته است، که 1. هر دو، بر وجود خصوصیتی در حقیقت انسانی و سرشت اعتدالی انسان تاکید دارند. 2. معتقدند که حکم ازلی و اراده الهی، در سایه حرکت حبی مقدس، برکون جامع بودن انسان تعلق گرفته است و....،

کلیدواژه‌ها