تبیین وجود واحد ذات مظاهر بر اساس تعلیقات امام خمینی(ره) بر مصباح‌الانس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه عرفان اسلامی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی

چکیده

مفتاح­الغیب صدرالدین قونوی، نخستین اثری است که رسماً در علم عرفان نظری نوشته شده­ است و مصباح­‌الانس اثر شمس‌الدین فناری نیز شرحی تفصیلی در این زمره است که در استدلالی کردن مباحث عرفانی سهم بسزایی دارد. عارفانی چون امام خمینی از جمله محققانی هستند که تعلیقات آنها در تبیین و ایضاح مقاصد مصباح­‌الانس، بسیار مفید بوده­است. اما این جستار به دنبال تبیین وجود واحد ذات مظاهر ـ بر اساس تعلیقات امام خمینی(ره) بر مصباح­‌الانس ـ است؛ بدین معنا که با استفاده از اصولی چون ظاهر و مظهر، مؤثر و متأثر و وجوب بالذات و بالغیر، وحدت شخصی وجود و مشکک و ذومراتب بودن مظاهر آن، بررسی می­شود تا با طرح این اصول، ثابت شود که ظاهر، واجب و مؤثر حقیقی و بالذات، حق تعالی است و بقیة موجودات، مظاهر و مجالی او هستند و لذا تنها یک وجود واحد به وحدت شخصی هست که همان حق تعالی است. ارزیابی، تحلیل و نقد آرای امام از اهداف این پژوهش است.

کلیدواژه‌ها


ـ ابن عربی، محیی­الدین،1427؛ الفتوحات­المکیه، تحقیق احمد شمس‌الدین، بیروت: انتشارات دارالکتب العلمیه.
ـ ...........................................،1380؛  فصوص‌الحکم، تصحیح و تعلیق ابوالعلاء عفیفی، تهران: انتشارات الزهراء.
ـ اردبیلی، سیدعبدالغنی، 1385؛ تقریرات فلسفة امام خمینی، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
ـ اشکوری، هاشم، 1388؛ تعلیقات مفتاح‌الغیب و مصباح‌الانس، تحقیق: محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
ـ جوادی آملی، عبدالله، 1382؛ رحیق مختوم، ج 9، قم: مرکز نشر اسراء.
ـ......................................، 1393؛ رحیق مختوم، ج 14، قم: مرکز نشر اسراء.
ـ حسن‌زاده آملی، حسن، 1393؛ شرح فارسی الاسفار الاربعة، جلدهای 4 و 6، قم: مؤسسة بوستان کتاب.
ـ...........................................، سلسله نوارهای درس‌های منتشرنشده شرح مصباح‌الانس.
ــ.........................................، 1386؛ مفاتیح­الاسرار لسلاک الاسفار، ج 2، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ـ خمینی، روح‌الله، 1410ق؛ تعلیقات علی شرح فصوص‌الحکم و مصباح‌الانس، قم: مؤسسة پاسدار اسلام.
ـ..............................، 1388؛ تعلیقات مفتاح‌الغیب و مصباح‌الانس، تحقیق: محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
ـ..............................، 1386؛ شرح دعاء­السحر، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
ـ...............................، 1381؛ مصباح‌الهدایه الی الخلافه و الولایه، مقدمة سیدجلال‌الدین آشتیانی، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
ـ شاه‌آبادی، محمد، 1423ق؛ رشحات العرفان، ج 1، قم: مهدی‌یار.
ــ...............................، 1426ق؛، رشحات العرفان، ج 2، قم: مهدی‌یار.
ـ شیرازی، صدرالدین محمد، 1428ق؛ الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، قم: منشورات طلیعة النور.
ـ طوسی، نصیرالدین محمد، 1384؛ شرح الاشارات و التنبیهات، به انضمام محاکمات قطب‌الدین الرازی، تحقیق: کریم فیضی، قم: مؤسسة مطبوعات دینی.
ـ فناری، شمس‌الدین محمد، 1388؛ مصباح‌الانس، تحقیق: محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
ـ قونوی، صدرالدین محمد، 1372؛ شرح الاربعین حدیثاً، مقدمه و تصحیح حسن کامل ییلماز، قم: انتشارات بیدار.
ــ..............................................، 1388؛ مفتاح‌الغیب، تحقیق محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
ـ................................................،1390؛ النصوص، تصحیح و تحقیق حامد ناجی اصفهانی، قم: انتشارات آیت اشراق.
ـ................................................، 1384؛ النفحات الالهیة، تصحیح محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
ــ..............................................، 1416ق/1995م)؛ الهادیه، در: ‌المراسلات بین صدرالدین قونوی و نصیرالدین طوسی، تحقیق و ملخص آلمانی مفسر: گوردون شوبرت، بیروت: دارالنشر فرانتس اشتاینر.
ـ قیصری، شرف‌الدین داوود، 1383؛ شرح فصوص‌الحکم، به کوشش سیدجلال‌الدین آشتیانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ مطهری، مرتضی، 1378؛ مجموعة آثار استاد شهید مطهری، ج 10، تهران: انتشارات صدرا.