ORIGINAL_ARTICLE
رابطه عرفان و جامعه شناسی
بسیاری از علوم میتوانند از منظر موضوع با یکدیگر وجه اشتراک داشته باشند و یا ممکن است بعضی موضوعات با باورهای یک علم، در عمل برای علوم دیگر پیامدهایی داشته یا موضوعات قابل بررسی بوجود آورند و این قبیل موضوعات چندان قابلیت کارکرد بینارشتهای دارند. میتوان عرفان و جامعهشناسی را از جمله این علوم دانست.عرفان و جامعه شناسی از جهت موضوع با یکدیگر وجه اشتراک ندارند، بلکه عرفان از حیث جلوه ها و پیامدها ی اجتماعی مسائلی را پدید می آورد که قابلیت مطالعه جامعه شناختی دارد و از این حیث می تواند مطالعه بینارشته ای میان عرفان و جامعه شناسی صورت گیرد. عرفان به معنای شناخت بوده و برای یافتن و پیوستن به حقیقت از طریق «شهود»، «تجربه درونی» و «حال»، آدابی دارد و با چنین نگاهی، بیشتر دارای حالت فردی و شخصی است. ما در جامعه شاهد بسیاری از کنشها و رفتارهایی از افراد هستیم که به زبان جامعهشناسی، نمیتوان تعریفی از آنها به دست آورد، ولی با زبان عرفانی، قابلیت بیان و مطرح شدن را دارند.بطور مثال، تصور و تلقی بسیاری از مردم از جایگاه الهی و معنوی امام، مبنای بسیاری از موفقیتهای ایشان در هدایت انقلاب بود. تا جایی که حتی دیدن تصویر امام در ماه را باور داشتند. مقاله حاضر در تلاش است تا نشان دهد که میتوان میان جامعهشناسی و عرفان ارتباط برقرار کرد. به همین دلیل، موضوعاتی را که میتواند از عرفان به جامعهشناسی و بالعکس مباحثی که از جامعهشناسی به عرفان پل بزند، دستهبندی کرده و در حد بیان صورت مسئله به آن پرداخته شده است.
https://jms.ri-khomeini.ac.ir/article_138828_7dcc237defb6d7bfe3d5fee34d6f1ca3.pdf
2019-09-23
1
25
عرفان
جامعهشناسی
سلوک
فطرت
جمع
علی محمد
حاضری
majid6688@gmail.com
1
دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران )نویسنده مسئول(
LEAD_AUTHOR
لیلا
بیات
leilabaiat09@gmail.com
2
گلستان 5 طبیعت 8
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
درآمدی به طرح نظریه روح معنا به عنوان رهیافتی در زبان عرفان
عارفان در مواجهه با حقیقتی فرامادی و متعالی از تجربهای متمایز نسبت به تجربههای حسی در جهان مادی برخوردارند. ایشان برای بیان تجارب عرفانی خویش ناچار به استفاده از الفاظ زبان مرسوم بین انسانها هستند، به نظر میرسد در مرحله قبل از بیان تجارب عارفانه، معرفت و درک عارف تحت تاثیر چارچوب های اعتقادی و فرهنگی خاصی باشد و این تاثیر در بیان وی از تجربیاتش نیز برقرار است. اما به طور کلیتر زبان عرفان باید دارای نظریه های زبانی خاص خود باشد که این نظریات را میتوان از نظریه های زبانی فلسفه زبان و زبان دین استخراج نمود.
در این جستار با بررسی نظریه های زبانی در فلسفه زبان و زبان دین به دو نظریه برمیخوریم که متناسب با ماهیت عرفان و زبان عرفان هستند، یکی نظریه فلسفی کاربردی ویتگنشتاین و دیگری نظریه دینی روح معنا. طرح این نظرات و سویه های مختلف مباحث مرتبط با آن به عنوان نظریه هایی در زبان عرفان از موضوعات مورد بررسی این نوشتار است.
https://jms.ri-khomeini.ac.ir/article_138829_522d01a6b51dfae237def8b71db31343.pdf
2019-09-23
27
44
زبان عرفان
زبان دین
فلسفه زبان
نظریه کاربردی
نظریه روح معنا
زینب
خداداد
z.khodadad1988@gmail.com
1
دانشجوی دکتری عرفان اسلامی، پژوهشکده امام خمینی)س( و انقلاب اسلامی)نویسنده مسئول(
LEAD_AUTHOR
هادی
وکیلی
drhvakili@gmail.com
2
دانشیار گروه مطالعات تطبیقی عرفان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین عشق الهی در عرفان اسلامی بر اساس فرازهایی از حدیث معراجیه
عشق الهی از مهمترین مباحث عرفان بوده که زیر بنای سایر آموزه های آن قرار گرفته است. کم رنگ بودن نصوص دینی در این مهم، در برابر شدت ظهور آن در متون عرفانی، آن را در حوزه ای چالش برانگیز نگاه داشته است. بنابراین رجوع به نصوص متقن روشی معقول برای تبیین مسئله است و حدیث معراجعه از این نمونه می باشد. بر طبق فرازهایی از آن که با سایر گزارش های دینی عرفانی همخوانی دارد، خداوند آغازگر عشقی است که آثاری به دنبال دارد و انسان را به تدریج تا فنا و بی خودی جلو برده و عشق و عاشق و معشوق را یکی می کند. این عشق زیربنای همه مقامات و حالات سالک است و هر منزلی در سایه آن توصیف و تحلیل می شود. روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی بوده است . بر اساس یافته های تحقیق عشق غیر قابل تعریف بوده و فرایندی است که از اجتبا تا فنا پیش می رود و دو خبر معراجیه و قرب نوافل مبین این مهم هستند.
https://jms.ri-khomeini.ac.ir/article_138830_45c5daf8f830a706cbbabb45ec635da0.pdf
2019-09-23
45
61
عشق- حب
حدیث معراجیه
قرب نوافل
فنا
محسن
فاطمی
mohsenkaremi28@gmail.com
1
استاد دانشگاه فرهنگیان
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
زبان عرفانی در توصیف اسماء الاهی در بیان امام خمینی
در دیدگاه ویژه امام خمینی که البته متأثر از مکتب ابنعربی و مبتنی بر آیات و روایات است، زبان عرفانی از آغاز امر خلقت و در فرآیند آن در قالب گفتگوی هویت غیبی و موجودات مطرح می شود. این گفتگو در واقع طلب و دریافت مداوم وجود است. علاوهبراین، زبان عرفانی از منظری دیگر در فرآیند صعود عرفانی قابل ملاحظه است. طی این سفر روحانی بهتدریج حجابهای اسمائی و صفاتی بیشتری از دیدگان سالک رفع میگردند و عالم در پرتو روشنتری از نور حقیقت مشاهده میشود. پس از تجربه عرفانی از مبدأ متعالی، بیانناپذیری آنچه عارف از سر میگذراند، اصل مشترکی است که هر صاحب تجربه عرفانی بدان اذعان دارد. با اینحال به منظور انتقال فهمی هر چند ناقص از محتوای تجربه سالک لب به سخن میگشاید. او متناسب با مراتب سلوکی خویش زبان ویژهای به کار میگیرد و در توصیف مراتب الوهی، اسمائی مبتنی بر ایجاب و سلب را بیان میکند.
https://jms.ri-khomeini.ac.ir/article_138831_55e7b363c9536cec83867a3b7c0a2634.pdf
2019-09-23
63
85
زبان عرفانی
اسماء الاهی
ایجاب و سلب
تشبیه و تنزیه
مرضیه
کسرایی فر
kasraeifar@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری عرفان اسلامی، پژوهشکده امام خمینی)س( و انقلاب اسلامی، تهران )نویسنده مسئول(
LEAD_AUTHOR
مسعود
صادقی
masoudsadeghi@ut.ac.ir
2
استادیار گروه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دانشگاه تهران، تهران
AUTHOR
حسن
مهدی پور
logos_57@hotmail.com
3
استادیار گروه عرفان اسلامی، پژوهشکده امام خمینی)س( و انقلاب اسلامی، تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و ارزیابی نظر ابن عربی پیرامون آیاتِ دال بر علم حادث الهی
صفات الهی به ویژه صفت علم، از جمله مهمترین و در عین حال جدال بر انگیز ترین مسائلی است که متفکران بدان پرداخته اند. یکی از انحاء علم که در شریعت به خداوند نسبت داده شده علم حادثِ اختباری است. از یک سو حق تعالی در قرآن کریم خود را به این نحوه از علم خوانده، از سوی دیگر التزام به ثبوت ظاهر چنین معنایی مستلزم فسادهای متعدد ا ز جمله تغیّر در ذات و صفات الهی است. از این رو اندیشمندان مسلمان در تفسیر این آیات، توجیهات مختلفی را بیان کردهاند. ابن عربی به عنوان یکی از بر جستهترین اندیشمندان مسلمان در باب این آیات تفاسیری را ارئه داده است. این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی نگاشته شده، میکوشد با بررسی آثار ابن عربی و شارحانش، دیدگاه محی الدین در باب استناد علم حادث به حق تعالی را تبیین و ارزیابی کند. حاصل این بررسیها چنین است که ابن عربی سه تفسیر پیرامون علم حادث مطرح کرده است. از این تفاسیر، او به دو تفسیر صراحتا اشاره کرده و تفسیر سوم بر اساس اشارات، مبانی و تصریحات برخی شارحان وی به دست میآید. به نظر میرسد در میان این سه تفسیر، تفسیر دوم او (استناد علم به مظهر تام حق تعالی) نه تنها از دو تفسیر دیگر بلکه از تمام تفاسیری که تاکنون ارائه شده، برتر بوده و همچنین مطابق روایات نقل شده از ائمه معصومینb نیز میباشد.
https://jms.ri-khomeini.ac.ir/article_138832_144481b6d8f61a1d348662a0dcb2cbdf.pdf
2019-09-23
87
102
اعیان ثابته
انسان کامل
وحدت وجود
ابن عربی
علم حادث
سید محمد
موسوی
mmusawy@gmail.com
1
دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه علوم رضوی، مشهد )نویسنده مسئول(
LEAD_AUTHOR
سیده زهرا
موسوی بایگی
zmousavibaygi@gmail.com
2
دانشجو دکترا حکمت متعالیه دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه «اعمال سالکانه» در دریافت «معرفت عرفانی» از منظر امام خمینی
در سنت اسلامی «کشف و شهود» مهمترین راه برای شناخت و دریافت حقایق هستی شمرده شده است، معرفتی که شهودی ـ حضوری است و نتایجی غیرقابلتردید دارد. دینپژوهان غربی همچون شلایرماخر از آن به «تجربه عرفانی» تعبیر کردهاند. در آثار مرتبط با سیر و سلوک راههایی همچون عشق و معرفت برای حصول شهود مطرح شده است. در مشرب عرفانی امام خمینی Q «مشاهده حضوریه و مکاشفه معنویّه» باارزشترین و معتبرترین معرفتهاست و دارای مراتب متعدد است. ایشان در بحث از ضرورت اصلاح نفس، ضمن تأکید بر دلایل برهانیّه و سلوک عقلی در قدمهای اول سلوک، معتقدند علم باید به عمل الهی منتهی شود و سالک نمیتواند با قواعد کلى از قبیل دور و تسلسل و مقدمات برهان، حقایق الهی را مشاهده کند؛ بلکه معرفت حقایق نورانی فقط با ارتیاضات قلبیه به دست میآید. ایشان با تقسیم سلوک به دو قسم: «سلوک علمی و روش برهانی»، و «سلوک عرفانی ـ معنوی و وجدانی ـ عیانی»، و «اصحاب السلوک العلمی» خواندن سالکان طریق اوّل، نقش اصلی در رسیدن سالک به «معرفت عرفانی» را به سلوک عملی، تعمّل و تذکّر، تصفیه و تطهیر قلب، با پیروی از انسانهای کامل سپرده اند.
https://jms.ri-khomeini.ac.ir/article_138833_e271fc91d53eb117894064fe345ac12d.pdf
2019-09-23
103
121
کشف و شهود
معرفت عرفانی
سلوک علمی
سلوک عملی
الیاس
نجاری
enajari58@gmail.com
1
دانشجوی دکتری عرفان اسلامی و اندیشه امام خمینی )ره(، دانشگاه ادیان و مذاهب قم ) نویسنده مسئول(
LEAD_AUTHOR
امیر
جوان آراسته
amjavan@gmail.com
2
استادیار گروه تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم
AUTHOR