قیامت در عرفان (قیامت آفاقی و انفسی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 سایر

2 عضو هیات علمی

چکیده

در متون عرفانی، همواره از هم­اکنونی امرهای آخرت، قیامت بودن خود پیامبر و مشاهدة حقیقت قیامتی در این دنیا سخن گفته شده و در اغلب این کتب، از قیامت­های صغرا، وسطا و کبرا نام برده شده­است. با این اوصاف، از منظر عارفان، قیامت حقیقتی طولی و محیط به دنیاست و امرهای آن در همین دنیا قابل درک و مشاهده است. این سخنان، با اندیشة غیر عرفانی که قیامت و آخرت را در امتداد دنیا و در عرض آن می­داند، تفاوت عمیقی دارد که بازگشت آن به تفاوت دیدگاه هستی­شناسی آنهاست. در این پژوهش کوشش شده تا دیدگاه عرفا به قیامت و چگونگی تحقق امرهای آن در همین دنیا، تبیین گردد. در این مسیر تعاریف، توصیفات و اقسام قیامت در متون عرفانی، مطرح و قیامت در دو سیر نزول و صعود و به­عنوان حقیقتی که در دو ساحت آفاق و انفس تحقق می­یابد، بررسی می­شود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. 1.       قرآن کریم
  2. 2.       آشتیانی، سیدجلال­الدین، 1365؛ شرح مقدمة قیصری، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  3. 3.       آملی، سیدحیدر، 1382؛ اسرار الشریعه و اطوار الطریقه و انوار الحقیقه، قم: نور علی نور.
  4. 4.       ابن ابی­جمهور، 1403ه.ق؛ عوالی اللئالی العزیزیه فی الاحادیث الدینیه، قم: سیدالشهدا.
  5. 5.       ابن عربی، 2006م؛ تفسیر القرآن، چ دوم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  6. 6.       -------، 1367ه.ق؛ مجموعة رسائل، بیروت-لبنان: دار احیاء التراث العربی.
  7. 7.       -------، بی­تا؛ فتوحات مکیه، بیروت: دارالصادر (4جلدی).
  8. 8.       اردبیلی، سیدعبدالغنی، 1381؛ تقریرات فلسفة امام خمینی-شرح منظومه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  9. 9.       بقلی، روزبهان، 1426ه.ق؛ مشرب الارواح، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  10. 10.   تهرانی، سیدمحمدحسین، 1426ه.ق؛ الله­شناسی، چ چهارم، مشهد: علامه طباطبایی.
  11. 11.   حسن­زاده آملی، حسن، بی­تا؛ گشتی در حرکت، تهران: رجا.
  12. 12.   -----------------، 1378؛ ممد الهمم، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  13. 13.   حقی، اسماعیل، بی­تا؛ تفسیر روح البیان، بیروت: دارالفکر.
  14. 14.   خمینی، سیدروح­الله، 1388؛ شرح دعاء السحر، ترجمه: سید احمد فهری، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  15. 15.   ----------------، 1392؛ شرح چهل حدیث، چ دوم، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  16. 16.   خویی، میرزاحبیب­الله، بی­تا؛ منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، تهران: مکتبه الاسلامیه.
  17. 17.   دیلمی، حسن بن محمد، 1412ه.ق؛ ارشاد القلوب، قم: الشریف الرضی.
  18. 18.   راغب اصفهانی، 1992؛ مفردات، بیروت-لبنان: دار احیاء التراث العربی.
  19. 19.   صالحی مازندرانی، محمدعلی، 1394؛ بحثی درباره معاد، قم: دفتر نشر معارف.
  20. 20.   صدرالمتألهین (ملاصدرا)، 1383؛ شرح اصول کافی، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  21. 21.   -------------------، بیتا؛ اسرار الآیات، قم: بیدار.
  22. 22.    --------------، 1417م؛ حکمت متعالیه، چاپ بیروت، اعلمی.
  23. 23.   طباطبایی، سیدفاطمه و اکرم فقهی، بهار 1398؛ «مرگ، قیامت و آخرت در آثار امام خمینی»، پژوهشنامة متین، دورة21، شمارة 83، 83-103.
  24. 24.   عین­القضات همدانی، 1962م؛ زبده­الحقایق، پاریس: دار بییلیون.
  25. 25.   غراب، محمود، 1990م؛ الانسان الکامل، چاپ دوم، دمشق: مطبعه نضر.
  26. 26.   غزالی، ابوحامد، بیتا؛ احیاء علوم دین، بیروت: دارالفکر.
  27. 27.   قونوی، صدرالدین،1381؛ اعجاز البیان، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  28. 28.   --------------،1371؛ فکوک (کلید اسرار فصوص الحکم)، ترجمه: محمد خواجوی ، تهران: مولی.
  29. 29.   قیصری، داوود، 1386؛ شرح فصوص، چ دوم، قم: بوستان کتاب.
  30. 30.   کاشانی، فیض، 1406ه.ق؛ الوافی، اصفهان: کتابخانه امیرالمؤمنین(ع).
  31. 31.   کاشانی (قاسانی)، عبدالرزاق، 1426ه.ق؛ اصطلاحات الصوفیه، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  32. 32.   -----------------------، 1426ه.ق؛ لطایف الاعلام فی اشارات اهل الاعلام، قاهره: مطبعه الثافقه الدینیه.
  33. 33.   کلاباذی، ابوبکر محمد بن ابراهیم، 1933م؛ التعرف لمذهب التصوف، مصر: المطبعه السعاده.
  34. 34.   لاهیجی، محمد اسیری، 1312؛ مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، چاپ بمبئی.
  35. 35.    مجلسی، محمد باقر، 1404ق؛ بحار الانوار،بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  36. 36.   محمدی، جواد، زمستان 1390؛ «معناشناسی لغوی و قرآنی واژه قیامت، علوم حدیث قرآن و حدیث»، حسنا،  شمارة11.
  37. 37.   مکی، ابوطالب، 1417م؛ قوت القلوب فی معامله المحبوب، بیروت: دار اکتب العمیه.
    1. 38.   مولانا، جلال الدین بلخی، 1373؛ مثنوی معنوی،تهران: سازمان چاپ انتشارات وزرات ارشاد اسلامی.
  38. 39.   همدانی، امیر سیدعلی، 1370؛ اسرار نقطه (مقامات عارفان)، چ دوم، تهران: مستوفی.
پژوهش های عرفانی
دوره 2، شماره 3 - شماره پیاپی 3
بهار و تابستان 1398
صفحه 87-104

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار