ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل انتقادی تناسخ در معنویت برای کودکان سبک کارن برگ، با تکیه بر آرای ملاصدرا
کمتر از دو دهه است که آموزشهایی معنوی با عنوان «معنویت برای کودکان»[1]، مشهور به SFK در امریکا بهوسیلة کارن برگ[2] پیگیری میشود. این سبک، بر باورها و اصول کابالیستی که همان عرفان یهودی است، استوار میباشد و همینک به چند زبان ترجمه شده و با هدف سرمایهگذاری بر کودکان و در دست گرفتن آیندة جوامع و گسترش مبانی و باورهای یهودی در جهان، در مسیر ورود و گسترش به اکثر کشورهای جهان حتی جوامع مسلمان و شیعه قرار دارد. همین امر ضرورت و اهمیت پژوهشی با نگاهی عمیق و سنجشی دقیق بر باورها و اصول فکری این سبک نوظهور را دوچندان مینماید. مبانی و اصول کابالیستی، متعدد و گوناگوناند که سنجش و تحلیل انتقادی هر یک پژوهشی جدا را میطلبد؛ ازاینرو پژوهش حاضر درصدد است تا بدون هیچگونه سوگیری، تناسخ باوری را که از لوازم آن انکار معاد است، بررسی و نقد کند و در این مسیر برای تحدید دامنه و افزایش دقت پژوهش، تمرکز بر آرای ملاصدرا قرار گرفتهاست. سؤال اصلی آن است که آیا تناسخی که در باورهای کابالایی مطرح شده و سبک معنویت برای کودکان کارن برگ بر این باورها و مبانی استوار است، همان بازگشت از فعلیت به قوهای است که ملاصدرا آن را محال عقلی میداند یا کارن برگ در پی آن است تا بر اساس باورهای کابالایی خود، گونة دیگری از تناسخ را مطرح نماید؟ امید است پژوهش حاضر با پاسخ به این سؤال و نیز پژوهشهایی که در آینده میتواند بر متناقض بودن دیگر مبانی این سیستم صورت گیرد، ضعف مبانی فکری این سبک نوظهور را آشکار سازد، تا به میزان قابل توجهی از گسترش آن خصوصاً در جوامع اسلامی جلوگیری شود، همچنین امید است که این پژوهش و پژوهشهایی از این قبیل، دستمایة متولیان امر قرار گیرد تا سبب تکامل معنوی و پیشرفت مثبت کودکان جوامع اسلامی بهعنوان مهمترین و حساسترین قشر هر جامعه و آیندهسازان شود. [1] Spirituality For Kids [2]Karen Berg
https://jms.ri-khomeini.ac.ir/article_101432_cf11e3b5dc2a440a6c6871a7fc5c2f87.pdf
2018-12-22
1
26
تناسخ
معنویت برای کودکان
کارن برگ
کابالا
ملاصدرا
بازگشت فعل به قوه
زینب
برخورداری
barkhordariz@ut.ac.ir
1
دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران
AUTHOR
سوده
جعفری
jafari_so@ut.ac.ir
2
کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
المسیری، عبدالوهاب، ۱۳۸3؛دایرةالمعارف یهود،صهیونیسم، مؤسسة فرهنگی و مطالعات و پژوهشهای تاریخ خاورمیانه، کنفرانس بینالمللی حمایت از انتفاضة فلسطین.
2
خواجوی، محمد، 1389، ترجمة حکمت متعالیه در اسفار اربعه، تهران: انتشارات مولی.
3
داورنیا، مریم؛ معنویت برای کودکان با تکیه بر آراء آیتالله شاهآبادی و امام خمینی(ره)، پایاننامة دکتری به راهنمایی دکتر هادی وکیلی، پژوهشکدة امام خمینی و انقلاب اسلامی، خرداد 1396.
4
دقیقیان، شیریندخت، 1378؛ نردبانی به آسمان، تهران: نشر ویدا.
5
ذهبی، سیدعباس، ۱۳۸۹؛ مقایسة رویکرد شیخ اشراق و ملاصدرا به مسألة تناسخ، اندیشههای نوین دینی، سال ۶، شمارة ۲۱، صص ۳۳-.۵۸
6
زاهدی، زینالدین(جعفر)، ۱۳۴۹؛ شرح منظومة فارسی، طبیعیات و روانشناسی، قم: دارالعلم.
7
سجادی، جعفر، ۱۳۷۵؛فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، تهران: مؤسسة انتشارات امیرکبیر.
8
شولم، گرشوم، 1385؛جریانات بزرگ در عرفان یهودی، ترجمة فریدالدین رادمهر، تهران: انتشارات نیلوفر.
9
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم، ۱۴۱۰ق؛ الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، قم: مکتبهالمصطفوی.
10
____________، ۱۳۶۶؛ الشواهدالربوبیه، ترجمه و تفسیر جواد مصلح، تهران: انتشارات سروش.
11
صلیبا، جمیل، ۱۳66؛فرهنگ فلسفی، ترجمة منوچهر صانعی درهبیدی، تهران: انتشارات حکمت.
12
طاهرزاده، اصغر، 1370؛معرفتالنفس و الحشر، روانشناسی و معادشناسیاسلامی، اصفهان: انتشارات جنگل.
13
فاضل تونی، محمدحسین، ۱۳۶۰؛ الهیات، تهران: انتشارات مولی.
14
فرامرزقراملکی، احد و زهرا امّی، 1384؛ فلسفه برای کودکان از تفکر منطقی تا تجارب فلسفی، ویژهنامة فلسفه برای کودکان، صص 34-27.
15
کاظمیزاده، علیرضا، ۱۳۹۱؛ «بررسی تناسخ از دیدگاه سهروردی»، مطالعات معنوی، سال دوم، شمارة۶، صص ۱۵۱ تا166.
16
مصلح، جواد، 1356؛علم لنفس یا روانشناسی صدرالمتألهین، ترجمه و تفسیر از سفر نفس اسفار ج ۲و۳، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
17
مرادی، حسن، ۱۳۸۶؛ بررسی و نقد نظریة کارما از نگاه حکمت متعالیه، کتاب نقد، شمارة ۴۵، صص 272-247.
18
مینایی، فاطمه،1383؛ تناسخ، دانشنامة جهان اسلام، ویراستة غلامعلیحداد عادل، تهران: شرکت افست.
19
هروی، محمدشریف نظامالدین احمد، ۱۳۶۳؛ انواریّه، مقدمه و تصحیح حسین ضیایی، چ دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
20
یزدانپناه، سیدیدالله، 1392؛حکمت اشراق، گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخشهابالدین سهروردی،
21
چ سوم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
22
Berg, Karen, To be continued, (2012), Reincarnation and the purpose of our lives. Kabbalah publishing, An official of The kabbalah center international, Inc, printed in U.S.A.
23
Berg ,Karen, your self sabotage,( 2015), printed U. S. A
24
Giller,Pinchas, Reading the Zohar, (2001), the sacred Text of the Kabbalah, Oxford University press.
25
www.spiritualityforkids.com
26
www. Kabbalah.com (Karen-Berg)
27
Mullasadra.org
28
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین وجود واحد ذات مظاهر بر اساس تعلیقات امام خمینی(ره) بر مصباحالانس
مفتاحالغیب صدرالدین قونوی، نخستین اثری است که رسماً در علم عرفان نظری نوشته شده است و مصباحالانس اثر شمسالدین فناری نیز شرحی تفصیلی در این زمره است که در استدلالی کردن مباحث عرفانی سهم بسزایی دارد. عارفانی چون امام خمینی از جمله محققانی هستند که تعلیقات آنها در تبیین و ایضاح مقاصد مصباحالانس، بسیار مفید بودهاست. اما این جستار به دنبال تبیین وجود واحد ذات مظاهر ـ بر اساس تعلیقات امام خمینی(ره) بر مصباحالانس ـ است؛ بدین معنا که با استفاده از اصولی چون ظاهر و مظهر، مؤثر و متأثر و وجوب بالذات و بالغیر، وحدت شخصی وجود و مشکک و ذومراتب بودن مظاهر آن، بررسی میشود تا با طرح این اصول، ثابت شود که ظاهر، واجب و مؤثر حقیقی و بالذات، حق تعالی است و بقیة موجودات، مظاهر و مجالی او هستند و لذا تنها یک وجود واحد به وحدت شخصی هست که همان حق تعالی است. ارزیابی، تحلیل و نقد آرای امام از اهداف این پژوهش است.
https://jms.ri-khomeini.ac.ir/article_101433_157bbb12cf59e8cb3213e6ce52f81b42.pdf
2018-12-22
27
46
امام خمینی
قونوی
فناری
وحدت وجود
ظاهر
مؤثر
واجب
غلامرضا
حسینپور
reza_hossein_pour@yahoo.com
1
استادیار گروه عرفان اسلامی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
LEAD_AUTHOR
ـ ابن عربی، محییالدین،1427؛ الفتوحاتالمکیه، تحقیق احمد شمسالدین، بیروت: انتشارات دارالکتب العلمیه.
1
ـ ...........................................،1380؛ فصوصالحکم، تصحیح و تعلیق ابوالعلاء عفیفی، تهران: انتشارات الزهراء.
2
ـ اردبیلی، سیدعبدالغنی، 1385؛ تقریرات فلسفة امام خمینی، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
3
ـ اشکوری، هاشم، 1388؛ تعلیقات مفتاحالغیب و مصباحالانس، تحقیق: محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
4
ـ جوادی آملی، عبدالله، 1382؛ رحیق مختوم، ج 9، قم: مرکز نشر اسراء.
5
ـ......................................، 1393؛ رحیق مختوم، ج 14، قم: مرکز نشر اسراء.
6
ـ حسنزاده آملی، حسن، 1393؛ شرح فارسی الاسفار الاربعة، جلدهای 4 و 6، قم: مؤسسة بوستان کتاب.
7
ـ...........................................، سلسله نوارهای درسهای منتشرنشده شرح مصباحالانس.
8
ــ.........................................، 1386؛ مفاتیحالاسرار لسلاک الاسفار، ج 2، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
9
ـ خمینی، روحالله، 1410ق؛ تعلیقات علی شرح فصوصالحکم و مصباحالانس، قم: مؤسسة پاسدار اسلام.
10
ـ..............................، 1388؛ تعلیقات مفتاحالغیب و مصباحالانس، تحقیق: محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
11
ـ..............................، 1386؛ شرح دعاءالسحر، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
12
ـ...............................، 1381؛ مصباحالهدایه الی الخلافه و الولایه، مقدمة سیدجلالالدین آشتیانی، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
13
ـ شاهآبادی، محمد، 1423ق؛ رشحات العرفان، ج 1، قم: مهدییار.
14
ــ...............................، 1426ق؛، رشحات العرفان، ج 2، قم: مهدییار.
15
ـ شیرازی، صدرالدین محمد، 1428ق؛ الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، قم: منشورات طلیعة النور.
16
ـ طوسی، نصیرالدین محمد، 1384؛ شرح الاشارات و التنبیهات، به انضمام محاکمات قطبالدین الرازی، تحقیق: کریم فیضی، قم: مؤسسة مطبوعات دینی.
17
ـ فناری، شمسالدین محمد، 1388؛ مصباحالانس، تحقیق: محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
18
ـ قونوی، صدرالدین محمد، 1372؛ شرح الاربعین حدیثاً، مقدمه و تصحیح حسن کامل ییلماز، قم: انتشارات بیدار.
19
ــ..............................................، 1388؛ مفتاحالغیب، تحقیق محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
20
ـ................................................،1390؛ النصوص، تصحیح و تحقیق حامد ناجی اصفهانی، قم: انتشارات آیت اشراق.
21
ـ................................................، 1384؛ النفحات الالهیة، تصحیح محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
22
ــ..............................................، 1416ق/1995م)؛ الهادیه، در: المراسلات بین صدرالدین قونوی و نصیرالدین طوسی، تحقیق و ملخص آلمانی مفسر: گوردون شوبرت، بیروت: دارالنشر فرانتس اشتاینر.
23
ـ قیصری، شرفالدین داوود، 1383؛ شرح فصوصالحکم، به کوشش سیدجلالالدین آشتیانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
24
ـ مطهری، مرتضی، 1378؛ مجموعة آثار استاد شهید مطهری، ج 10، تهران: انتشارات صدرا.
25
ORIGINAL_ARTICLE
ماهیت و موطن صور تمثلیافته در نظریة جزای تکوینی
اعتقاد به جزای تکوینی و تجسم اعمال بهعنوان صور باطنی اعمال در دو حوزة نفس و عالم برزخ، از مسائل پذیرفتهشده در میان اهل معرفت است. اما ماهیت و موطن صور تمثلیافته و چگونگی شکلگیری آن و نیز ارتباط این صور با حقیقت انسان، از منظر اهل معرفت از ابهامات موجود در این مسئله است که در این نوشتار بررسی شدهاست. طبق یافتههای این تحقیق، اعمال و احوال نفس، افزون بر صورت ظاهری آن، در صقع نفس نیز حقیقتی مییابد و در واقع نفس، صورتهایی را در خیال متصل و به تبع آن خیال منفصل انشا میکند. اعمال اگر به مرتبة رسوخ در نفس و تبدیل شدن به ملکه نرسند، زوالپذیر هستند و در غیر این صورت، تبدیل به عرض لازم نفس و در مراتب بعدی فطرت ثانیه و صورت جوهری نفس میشوند. نکتة مهم آنکه با وجود چنین تبدیل و تبدلی، بهدلیل استحاله نشدن ذات و باقی ماندن جوهرة انسانی، ادارک انسانی زائل نمیشود و همین امر خلود در عذاب را با وجود تبدیل صورت جوهری قابل فهم و توجیه میسازد. این یافتهها با بهرهگیری از مبانی متنوع و فراوانی از عارفان و حکیمان صدرایی به دست آمدهاست که از جمله میتوان به مراتب طولی عوالم در قوس نزول و صعود؛ حضرت جامع بودن انسان و تناظر انسان و عالم؛ حرکت جوهری؛ تبدیل انسان از نوع به جنس در عوالم فوقانی برخی مبانی و آموزههای دیگر...، اشاره کرد.
https://jms.ri-khomeini.ac.ir/article_101434_3f8c867a12229aefbf3c6433134d1007.pdf
2018-12-22
47
72
تمثل
جزای تکوینی
خیال متصل و منفصل
قوس صعود
تناظر انسان و عالم
رضا
حسینی فر
rezahoseinifar@yahoo.com
1
استاد یار گروه معارف دانشگاه شهید چمران
AUTHOR
سمیه
امینی کهریزسنگی
amini.somaye@gmail.com
2
دانشجوی دکتری عرفان اسلامی و اندیشه امام خمینی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
نهجالبلاغه.
2
صحیفة سجادیه.
3
نهجالفصاحه، 1363، ترجمة ابوالقاسم پاینده، تهران: انتشارات جاویدان.
4
آذرنوش، آذرتاش، 1384؛ فرهنگ معاصر، تهران: نشر نی.
5
آشتیانی، جلالالدین، 1380؛ شرح مقدمة قیصری بر فصوص، قم: بوستان کتاب.
6
آلوسی، سیدمحمود، 1415ق؛ روحالمعانی فی تفسیرالقرآنالکریم، بیروت دارالکتبالعلمیه.
7
آملی، سیدحیدر، 1362؛ جامعالاسرار، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
8
..............................، 1367؛ ، نقدالنقود فی معرفهالوجود در جامعالاسرار، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
9
آملی، محمدتقی،۱۳۷۴؛ دررالفواید تعلیقه بر شرح منظومه، قم: مؤسسة دارالتفسیر.
10
ابن سینا، 1375؛ الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغه.
11
...............، 1389ق؛ الشفا، کتاب النفس و الطبیعیات، قاهره: دارالکتابالعربی.
12
ابن عربی، محییالدین، بیتا؛ الفتوحات،4جلدی، بیروت: دارالصادر.
13
.....................،1395؛ الفتوحات المکیه، تحقیق عثمان یحیی14 جلدی، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی.
14
......................،1370؛ فصوصالحکم، قم: انتشارات الزهراء.
15
استادی، کاظم، 1392؛ «نقد و بررسی نظریة انحصار جزای اخروی در تجسم اعمال»، حکمت معاصر، سال چهارم، شمارة1.
16
امامی، مرتضی،1396؛ «تأملی دیگر بر آیات و روایات ناظر بر تمثل اخلاق و تجسم اعمال»، معارف قرآنی، دورة 8، شمارة 29.
17
بابویه، محمد بن علی، 1389؛ توحید صدوق، باب ماجاء فی الرویه، قم: انتشارات نسیم کوثر.
18
بحرانی، ابن میثم، 1406 ق؛ قواعد المرام فی علم الکلام، قم: مکتبه آیتالله مرعشی نجفی.
19
بلانیان، محمدرضا، 1393؛ «خلود در عذاب با تقریری بر تجسم اعمال»، قبسات، دورة 19، شمارة 47.
20
تفتازانی، سعدالدین،1379؛ شرحالمقاصد: قم: انتشارات شریف رضی.
21
جامی، عبدالرحمن، 1381؛ نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، تهران: نشر وزارت ارشاد اسلامی.
22
جوادی آملی، عبدالله،1381؛ تفسیر قرآن تسنیم، ج5، قم: انتشارات اسراء.
23
.............................، 1389الف؛ تسنیم، ج2: محقق علی اسلامی، قم: انتشارات اسراء.
24
.............................، 1389 ب؛ تسنیم، ج 22، محقق حسین شفیعی و محمد فراهانی، قم: انتشارات اسراء.
25
............................. 1389ج؛ تسنیم، ج13، محقق عبدالکریم عابدی، قم: انتشارات اسراء.
26
............................،1388الف؛ تسنیم، ج12، محقق محمدحسین الهیزاده، قم: انتشارات اسراء.
27
· ............................ 1388 ج؛ تسنیم ج15و ج8و7، چ دوم، قم: انتشارات اسراء.
28
..........................، 1388ب؛ صهبای حج، محقق حسین واعظی محمدی، قم: انتشارات اسراء.
29
..........................،۱۳۶۳؛ ده مقالة پیرامون مبدأ و معاد، قم: انتشارات الزهرا.
30
.........................، 1388د؛ معاد در قرأن، مصحح علی زمانی قمشهای، قم: انتشارات اسراء.
31
جندی، مؤیدالدین، 1381؛ شرح فصوصالحکم، قم: بوستان کتاب.
32
حسنزاده آملی، حسن،1372؛ اتحاد عاقل به معقول، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
33
............................. ،1373؛ انه الحق، قم: انتشارات قیام.
34
.............................، 1382؛ دو رسالة مثل و مثال، تهران: نشر طوبی.
35
.............................، 1385؛ دروس معرفتالنفس، چ سوم، قم: ناشر الف لام میم.
36
.............................، 1381؛ هزار و یک کلمه، ج6، چ سوم، قم: بوستان کتاب.
37
............................، 1386؛ گنجینة گوهر روان، تهران: نشر طوبی.
38
حلی، حسین بن یوسف، 1422ق؛ کشفالمراد فی شرح تجریدالاعتقاد، بیروت، صیدا.
39
خوارزمی، تاجالدین حسین کمال، 1364، شرح فصوص الحکم، تهران: انتشارات مولی.
40
خویی، ابوالقاسم، ۱۹۷۴م/ 1400ق؛ المحاضرات فی اصولالفقه، قم: نشر انصاریان.
41
خمینی، روحاله، 1384؛ اربعین حدیث، چ33، تهران: مؤسسة نشر آثار امام خمینی.
42
.............................، 1389؛ شرح حدیث جنود عقل و جهل، چ9، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
43
..............................، 1370؛ آدابالصلاه، تهران: مؤسسة نشر و تنظیم آثار امام خمینی.
44
..............................، 1369؛ صحیفة نور، تهران: مؤسسة نشر و تنظیم آثار امام خمینی.
45
دهخدا، علیاکبر، 1343؛ لغتنامه، ج14، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
46
سبزواری، ملاهادی،1379؛ تعلیقات اسفار اربعه، چ دوم، قم: مکتبهالمصطفی.
47
سبحانی، جعفر، 1386، الالهیات، تنظیم رضا استادی، چ سوم، قم: دفتر نشر برگزیده.
48
......................، 1428 ق؛ مفاهیمالقرآن، چ سوم، قم: مؤسسة امام صادق.
49
سهروردی، یحیی، 1372؛ مجموعة مصنفات، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی (موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
50
شاهآبادی، محمدعلی، 1386؛ رشحاتالبحار، کتابالانسان و الفطره، ترجمة زاهد ویسی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
51
شبستری، محمود، 1393؛ گلشن راز، ویراستة فرشید اقبال، چ چهارم، تهران: انتشارات ایران یاران.
52
شریعتمداری، شایسته و مرضیه اخلاقی، 1386؛ اخلاق: «انسانشناسی در اندیشة امام خمینی»، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
53
شیخ بهایی، بهاءالدین محمد بن حسین، 1387؛ الاربعین، ترجمة عبدالرحیم عقیق بخشایشی، تهران: نشر فکر.
54
طباطبایی، محمدحسین، 1374؛ المیزان فی تفسیر القرآن الکریم، ترجمة سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم: انتشارات درالعلم،
55
.............................................، 1395/1416ق؛ بدایهالحکمه، قم: جامعة مدرسین حوزه.
56
..............................................، 1389؛ نهایهالحکمه، قم: مؤسسة پژوهشی امام خمینی.
57
طبرسی(1)، فضل بن حسن، 1372؛ مجمعالبیان فی تفسیر القرآن الکریم، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
58
..................................................، 1360، مجمعالبیان، گروه مترجمان، ج6 و 26، تهران: انتشارات فراهانی.
59
طبرسی(2)، فضل بن حسن و اسماعیل بن احمد نوری، 1396؛ کفایهالموحدین، تهران: نشر مهر.
60
صالحی مازندرانی، محمدعلی، 1384؛ معاد،قم، انتشارات صالحان.
61
صمدی آملی، داود، 1393؛ شرح دروس معرفت نفس، تهران: انتشارات روح و ریحان.
62
همدانی، عینالقضات همدانی، عبدالله بن محمد، 1389؛ تمهیدات، تصحیح عفیف عسیران، چ هشتم، تهران: انتشارات منوچهری.
63
عفیفی، ابوالعلاء، 1380؛ تعلیقات علی شرح فصوصالحکم، ترجمة نصرالله حکمت، تهران: انتشارات الهام.
64
عموسلطانی، محمدمهدی، 1395؛ «بررسی تناقضات نظریة تکوینی جزای اخروی»، آینة معرفت، زمستان95.
65
غزالی، محمد،1387؛ کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیوجم، چ دوازدهم، تهران:انتشارات علمی فرهنگی.
66
قیصری، داوود، 1375؛ شرح فصوصالحکم، محقق سیدجلالالدین آشتیانی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
67
...........................،1357؛ رسائل، تهران: انتشارات حکمت و فلسفه.
68
قونوی، صدرالدین، 1375؛ ترجمة النفحاتالالهیه، ترجمة محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
69
فخر رازی، عبدالله محمد بن عمر، بیتا؛ تفسیر کبیر(مفاتیح)، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
70
فرغانی، سعدالدین،1379؛ مشارقالدراری، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
71
فناری، محمد،2010 م؛ مصباحالانس بین المعقول و المشهود، بیروت: دارالکتب العلمیه.
72
کاشانی، ملامحسن فیض، 1416ق؛ تفسیر صافی، تهران: انتشارات الصدر.
73
.............................................، 1428ق؛ علمالیقین فى اصولالدین، قم: نشر بیدار.
74
کربن، هانری، 1395؛ تصویر خلاق در تصوف ابن عربی، ترجمة انشالله رحمتی، تهران: نشر جامی.
75
کلینی، محمد بن یعقوب، 1387؛ اصول الکافی، تحقیق مهدی آیتاللهی، تهران: نشر جهانآرا.
76
لاهیجی، محمد، 1312؛ مفاتیحالإعجاز فی شرح گلشن راز، تصحیح میرزامحمد ملکالکتاب، بمبئی.
77
مجلسی، محمدباقر، 1403ق؛ بحارالانوار، تصحیح محمدباقر محمودی، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
78
...........................،1363؛ مرآهالعقول فی شرح اخبار آل الرسول، تصحیح هاشم رسولی، تهران: دارالکتبالاسلامیه.
79
مجموعة نویسندگان،1392؛ معاد از دیدگاه امام خمینى(ره)، تهران: انتشارات عروج.
80
مصباح یزدی، محمدتقی، 1392؛ معارف قرآن، قم: مؤسسة پژوهشی امام خمینی(ره).
81
مصطفوی حسن،1368؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزاره الثقافه و الارشاد الاسلامیه.
82
مطهری مرتضی، 1357؛ عدل الهی، چ دهم، تهران: انتشارات صدرا،
83
.................، 1384؛ مجموعة آثار، ج 1و 23، تهران: انتشارات صدرا.
84
.................، 1380؛ حرکت و زمان، تهران: انتشارات حکمت .
85
مفید، ، ابوعبدالله محمد بن محمد، 1413ق؛ اوائلالمقالات، قم: الموتمر العالمی لالفیه شیخ مفید.
86
ملاصدرا(شیرازی)، محمد صدرالدین، 1360؛ اسرارالآیات و انوارالبینات، تهران: انتشارات مولی.
87
..................................................................،1384؛ اسرارالآیات و انوارالبینات، تحقیق و ترجمة سیدمحمد موسوی، تهران: انتشارات حکمت.
88
.............................،1998م؛ الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه، قم: انتشارات مصطفوی.
89
................................،1366الف؛ تفسیر القرآن الکریم، قم: انتشارات بیدار.
90
..................................، 1366ب؛ شرح اصول کافی، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
91
..............................، 1382الف؛ شرح و تعلیقه الهیات شفا، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
92
.................................، 1382ب؛ شواهدالربوبیه، گردآورنده: محمد خامنهای، ویراستة مصطفی محقق داماد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی ملاصدرا.
93
.................................، 1361؛ رسالة عرشیه، تصحیح و ترجمه محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
94
..........................، 1375؛ مجموعة رسائل فلسفی، به کوشش حامد ناجی، تهران: نشر حکمت.
95
.........................، 1371؛ مفاتیحالغیب، ترجمة محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
96
..........................،1363؛ مفاتیح الغیب، تهران: مؤسسة مطالعات فرهنگی.
97
ORIGINAL_ARTICLE
عوامل رستن از خیال در سلوک عرفانی در آثار جلالالدّین مولوی
خیال، یکی از مهمترین مباحث عرفان اسلامی است و جایگاه ویژهای در اندیشة جلالالدّین مولوی(604-672 ق) دارد. هدف از این مقاله تحلیل عوامل رستن از خیال در سلوک عرفانی از دیدگاه مولوی است. در سلوک عرفانی، علاوه بر عریانی از تن(رهایی از خواستههای جسمانی)، عریانی از خیال، امری بسیار ضروری است؛ یعنی برای دستیابی به عوالم بالا باید علاوه بر فروگذاشتن و پشت سر نهادن تن و جسمانیت، تعلق به عالم صور خیالی را هم پشت سر نهاد. مولوی بهعنوان یکی از بزرگترین عارفان مسلمان، در جای جای آثار خود توجه ویژهای به مسئلة خیال و نقش آن در حیات آدمی خصوصاً در سلوک عرفانی دارد. وی با تصدیق وجه مثبت و راهبرانة خیال در سلوک، غالباً روی خوشی به آن نشان نمیدهد و آن را یکی از بزرگترین حجابهای سلوک عرفانی معرفی میکند، تا آنجا که رستن از خیال را مرادف با وصال حق میداند. بنا بر نظر مولوی، عواملی چون عشق، پناه بردن به اولیای الهی، حیرت، ذکر، ابنالوقت بودن و نیز موت، فنا و نیستی، سبب عریانی و رهایی سالک از حجاب خیال میشود.
https://jms.ri-khomeini.ac.ir/article_101435_aba525ccb55a9274739b2dad5d8ff8d7.pdf
2018-12-22
73
91
مولوی
سلوک عرفانی
خیال
وصال
عظیم
حمزئیان
ahamzeian@semnan.ac.ir
1
استادیار گروه عرفان و تصوف دانشگاه سمنان
AUTHOR
قدرت الله
خیاطیان
khayatian@smnan.ac.ir
2
دانشیار گروه عرفان و تصوف دانشگاه سمنان
AUTHOR
سید حامد
حسینی
hoseini.hamed911@gmail.com
3
کارشناس ارشد ادیان و عرفان دانشگاه سمنان
LEAD_AUTHOR
- قرآن مجید، ترجمةی فولادوند
1
ابن عربی، محییالدّین، بیتا؛ الفتوحات المکّیه، بیروت: دار صادر.
2
---------------، 1367؛ التجلّیاتالاالهیه، به تحقیق عثمان اسماعیل یحیی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
3
ابراهیمیدینانی، غلامحسین، 1377؛ «عالم خیال در نظر مولوی و ابن عربی»، خردنامة صدرا، شمارة چهاردهم، صص 16-11.
4
ازهری، محمدبن احمد، 1382؛ تهذیب اللّغه، ج هفتم، تهران: انتشارات امام صادق(ع).
5
استیس، والتر ترنس، 1379؛ عرفان و فلسفه، ترجمة بهاءالدّین خرمشاهی، چ پنجم، تهران: نشر سروش.
6
اکبرآبادی، ولیمحمد، 1387؛ شرح مثنوی مولوی، چ دوم، تهران: نشر قطره.
7
بخاری، ابوابراهیم اسماعیل، 1349؛ خلاصة شرح تعرّف، به تصحیح احمدعلی رجایی، چ چهارم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
8
بلخاری قهی، حسن، 1387؛ عکس مهرویان، خیال عارفان، تهران: انتشارات فرهنگ و هنر.
9
داداشی، ایرج، 1386؛ «خیال به روایت مولانا»، فصلنامة فرهنگستان هنر، شمارة پنجم، بهار، صص6-41.
10
دهخدا، علیاکبر، 1377؛ لغتنامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
11
راغب اصفهانی، حسینبنمحمد،1404ق؛ المفردات فی غرایب القرآن، تهران: نشر کتاب.
12
رضاییتهرانی، علی، 1393؛ سیر و سلوک: طرحی نو در عرفان عملی، تهران: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
13
زرینکوب، عبدالحسین، 1369؛ ارزش میراث صوفیه، چ ششم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
14
------------------، 1372؛ سرّ نی، تهران: انتشارات علمی.
15
------------------، 1387؛ بحر در کوزه، چ سیزدهم(1372)، تهران : انتشارات علمی.
16
زمانی،کریم، 1383؛ شرح جامع مثنوی معنوی، تهران: انتشارات اطّلاعات.
17
سروش،عبدالکریم، 1393؛ قمار عاشقانه، تهران: انتشارات صراط.
18
شبستری، شیخ محمود، 1382؛ گلشن راز، به کوشش محمّدرضا برزگرخالقی،تهران: نشر زوّار.
19
صادقی، مجید، 1385؛ «حیرت در عرفان»، پژوهشهای فلسفی کلامی، شمارة 28، صص63-31.
20
قشیری، ابوالقاسم، 1374؛ رسالة قشیریه، ترجمة بدیعالزمان فروزانفر، چ چهارم، تهران: انتشارت علمی.
21
کاکایی، قاسم، 1387؛ «نیستی در نگاه مولانا و مایستر اکهارت»، نامة حکمت، شمارة دهم، اردیبهشت، صص 66-39.
22
مصفا، محمّدجعفر، 1388؛ انسان در اسارت فکر، چ نهم، تهران: نشر پریشان.
23
معین، محمّد، 1388؛ فرهنگ معین، چ بیست و ششم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
24
ملکیان، مصطفی، 1381؛ معنویت گوهر ادیان، مجموعه مقالة سنت و سکولاریسم، تهران: انتشارات صراط.
25
مولوی، جلال الدّین، 1386؛ کلیّات دیوان شمس تبریزی، بر اساس نسخة فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
26
---------------، 1384؛ مثنوی معنوی، تصحیح رینولد نیکلسون، تهران: انتشارات تمیشه.
27
ORIGINAL_ARTICLE
روششناسی و تحلیل و نقد دیدگاه فریتس مایر دربارة عوامل تعدد فرق تصوف
در علم عرفان و تصوف با توجه به طرح موضوعاتی مانند عشق، سکر، فنا و وحدت وجود، مشربهای متفاوتی شکل گرفتهاند. تفاوت آرای این مشربهای گوناگون از حالاتی مثل «سکر و صحو»، «مشی زاهدانه، عابدانه و عاشقانه» و یا از «اندیشة مشایخ عرفانی» آنان سرچشمه گرفتهاست که سبب تقسیمبندیها و ایجاد سلسلههایی در تصوف شده که بعداً آنها را در قالب کلیتر «مکتب» نامیدند.
فریتس مایر دانشمند، پژوهشگر و مستشرق سوئیسی است که در حوزة تصوف و عرفان اسلامی آثار ارزشمندی دارد، روش پژوهشی وی که تاریخی و تحلیل محتوا مبتنی بر اسناد معتبر است، عوامل مؤثر بر تعدد فرق تصوف را در مجموع «ویژگی و حالات مخصوص هر شیخ و صوفیان»، «نامگذاریهای کلی برای اهل تصوف» و «موقعیت جغرافیایی» برشمرده، اما گسست در شیخ التعلیم و تبدیل آن به شیخ التربیت و پیوستگی این روند را علت اصلی تنوع مکاتب در تصوف میداند. با توجه به علل مذکور در تعدد فرق از نظر مایر، تحولات فردی و اجتماعی در هر دورة زمانی و مذهب متصوفه که در پی آن اختلافات کلامی و اخلاقی هم مطرح است، عواملی هستند که میتوان آنها را نیز مبنای تعدد فرق دانست که در تقسیمات وی نیامدهاست. این مقاله آرای این اندیشمند محقق را دربارة تعدد فرق یا عوامل وحدتبخش مشارب تحلیل و بررسی میکند.
https://jms.ri-khomeini.ac.ir/article_101444_ba056a379870339e6c6ed3927f409ef9.pdf
2018-12-22
93
110
فریتس مایر
تصوف
عرفان اسلامی
تعدد فرق
شیخ التعلیم
شیخ التربیت
زینب
خداداد
z.khodadad1988@gmail.com
1
دانشجوی دکتری عرفان اسلامی و اندیشه امام خمینی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
LEAD_AUTHOR
حسن
مهدی پور
logos_57@hotmail.com
2
استاد یار گروه عرفان اسلامی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
AUTHOR
باخرزى، یحیى، 1383؛ أوراد الأحباب و فصوص الآداب، محقق و مصحح: ایرج افشار، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
1
جمعی از مؤلفین، دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، 1387؛ ج15، به سرپرستی سیدمحمدکاظم موسوی بجنوردی. تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
2
جعفری قریه علی، حمید؛ «وجوه تشابه و تمایز عرفان پژوهی در آثار مستشرقان معاصر(آنهماری شیمل، فریتس مایر، هلموت ریتر)»، فصلنامة تخصصی عرفان اسلامی، سال دهم، شمارة چهل، تابستان 1393: صص 35- 62.
3
دایرةالمعارف ایرانیکا: line Encyclopedia Iranica
4
(http://www.iranicaonline.org/articles/meier-fritz-1).
5
شفیعی کدکنی، محمدرضا؛ «مشکل هجویری در طبقهبندی مکاتب صوفیه»، مطالعات عرفانی، شمارة اول، تابستان 84، صص 12-15.
6
شیرازی، ، مسعود بن عبد الله(بابارکنا)، 1359؛ نصوصالخصوص فى ترجمه الفصوص، ج، تحقیق رجبعلی مظلومی، تهران: مؤسسة مطالعات اسلامى دانشگاه مک گیل.
7
فریدالدین عطار نیشابورى، 1905م؛ تذکرهالأولیاء، ج1، تحقیق رینولد نیکلسن، مطبعة لیدن.
8
کاشانى، عزالدین محمود بن على، بیتا؛ مصباحالهدایه و مفتاحالکفایه، ج1، تهران: نشر هما.
9
مایر، فریتس،1378؛ ابوسعید ابوالخیر: حقیقت و افسانه، ترجمة مهرآفاق بایبوردی، ویراستة محمدسعید حنایی کاشانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
10
ــــــــــــــ، 1382؛ بهاء ولد: زندگی و عرفان او، ترجمة مریم مشرف، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
11
ــــــــــــــ، 1388؛ سنگبناهای معارف اسلامی(منتخبی از مقالات علوم اسلامی)، ج1(تصوف)، ترجمة مهرآفاق بایبوردی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
12
مشرف، مریم؛ «مهستیشناسی»، نامة فرهنگستان، سال هفتم، خرداد 1384، شمارة 1. صص85-101.
13
محمد بن منور، 1899م؛ أسرار التوحید فى مقامات أبى سعید، الیاس میرزا بوراغانسکى ـ بطرزبورغ(سن پطرز بورگ): بینا.
14
مولانا جلالالدین محمد بلخى(مولوى)، 1373؛ مثنوى معنوى، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
15
هجویری، ابوالحسن علی، 1375؛ کشفالمحجوب، تصحیح ژوکوفسکی، تهران: انتشارات طهوری.
16
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مضامین شعر عرفانی آقامحمدرضا قمشهای
محمدرضا قمشه ای متخلص به صهبا، از حکمای وابسته به حوزة تهران است. او و اقرانش، در عصر قاجار به شعر و ادبیات عرفانی توجه داشته اند. در شعر قمشهای مانند اشعار دیگر بزرگان مکتب تهران، نمونههای قوی و ضعیف فراوانی است و مجموع اشعارش از نظر قوت تصویری و عاطفی یکدست نیست. در بررسی مضامین شعری او سه دسته مضمون مشاهده میشود: بیشترین ابیات قمشهای مضمونی عاشقانه دارد؛ در مضامین عاشقانة او به حسن و زیبایی معشوق، دگرسان بودن تجربة عشق و راه نداشتن همه کس بدان و ازلی بودن قسمت عشق، مستی عاشقانه، گسستن از غیر و پیوستن به معشوق و از دست دادن همة سرمایه در مصاف با عشق او توجه شدهاست که در موارد اخیر او بیانی قلندرانه از مضامین را برگزیده است. پس از مضامین عاشقانه، مضامین قلندارنه در اشعار او مکرر است؛ تحقیر زاهد و شیخ و فقیه و حکیم سخن از کنار نهادن تسبیح و توبه شکستن به دست ساقیعذار و یافتن رمز سعادت از پیر میکده و روی آوردن به شراب و بستن زنار و طلب طرب رقص خداکرم و عشق بدو، بهره برداری از مسئلة تقدیر و اشاره به قسمت ازلی در خوبی و زشتی، و نکوهش عقل از مهمترین مضامین قلندرانة اوست. پس از آن ابیات مشعر به مفاهیم فلسفی و عرفانی قرار دارد که توجه به تجلی الهی در کائنات و رحمت او و وحدت و کثرت، کانونی است
https://jms.ri-khomeini.ac.ir/article_101448_e0abded94bbd9e00635ad21a1b8fdc9b.pdf
2018-12-22
111
128
عرفان اسلامی
مکتب تهران
شعر فارسی
ادبیات عرفانی
شعر حکمی
آقامحمدرضا قمشهای
محمود
شیخ
ma.sheikh@ut.ac.ir
1
استادیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
آقابزرک الطهرانی، محمدمحسن، 1388؛ طبقات اعلام الشیعه، نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، المجلد الخامس، رتبه و حققه السید محمد الطباطبایی البهبهانی، تهران: مکتبه و متحف و مرکز وثائق مجلس الشوری الاسلامی و مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
1
ــــــــــــــــــــــــــــــ، 1404ق؛ طبقات اعلام الشیعه: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر؛ الطبعه الثانیه، جلد اول تا چهارم، مشهد: دارالمرتضی للنشر.
2
الهی قمشهای، مهدی، بیتا؛ کلیات دیوان حکیم الهی قمشهای، تهران:رانتشارات علمیة اسلامیه.
3
بهرامی قصرچمی، خلیل و مرزبان کریمی سورشجانی، 1381؛ «دفاع از غدیر در کلام عارف سترگ مرحوم آقامحمدرضا قمشهای(صهبا)»، حوزة اصفهان، 1381، شمارة 10، صص24-33.
4
توکلی، محمدهادی و قاسم پورحسن، 1390؛ وحدت شخصی وجود، برهانی بر وجود خداوند متعال(بررسی برهان آقامحمدرضا قمشهای و مناقشات حکیم جلوه بر آن)، فلسفه و کلام اسلامی سال چهل و چهارم، پاییز و زمستان 1390، شمارة 2، صص79-93.
5
جلوه، میرزاابوالحسن طباطبایی، 1385؛ مجموعة آثار حکیم جلوه، جلد نخست، تحقیق حسن رضازاده، تهران: حکمت.
6
جوان آراسته، امیر، 1383؛ «بررسی آثار و افکار آقامحمدرضا قمشهای»، فصلنامة برهان و عرفان، سال 1383، شمارة 4، صص65-96.
7
حافظ شیرزای، شمسالدین محمد، 1376؛ دیوان حافظ، تدوین و تصحیح رشید عیوضی، تهران: نشر صدوق.
8
رجالی، اعظم، 1383؛ «ولایت از دیدگاه آقامحمدرضا قمشهای»، فصلنامة برهان و عرفان، سال 1388، شماره 2، صص67-88.
9
سعدی شیرازی، مصلح بن عبدالله، 1379؛ کلیات سعدی، مصحح: بهاءالدین خرمشاهی، تهران: دوستان.
10
شمیسا، سیروس،1378؛ کلیات سبکشناسی، چاپ پنجم، فردوس، تهران.
11
شیخ، محمود، 1396؛ مکتب حکمب تهران و عرفان اسلامی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
12
شیرازی، محمدمعصوم، 1382؛ طرائق الحقائق، تصحیح محمدجعفر محجوب، تهران: سنایی.
13
صبور، داریوش، 1370؛ آفاق غزل فارسی: پژوهشی انتقادی در تحول غزل و تغزل از آغاز تا امروز، تهران: نشر گفتار.
14
صدوقی سها، منوچهر، 1381؛ تحریر ثانی تاریخ حکما و عرفای متأخر، تهران: انتشارات حکمت.
15
صفا، ذبیحالله، 1382؛ تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی، چ یازدهم، تهران: فردوس.
16
طارمی، عباس، 1382؛ شهر هزار حکیم، تهران: انتشارات روزنه.
17
عبرت نائینی، محمدعلی مصاحبی، (1376)، تذکره مدینه الادب، تهران: کتابخانة موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
18
فضلی، علی، 1389؛ هستیشناسی عرفانی از دیدگاه میرزاهاشم اشکوری عارف سترگ قرن چهاردهم، قم: نشر ادیان.
19
قمشهای، محمدرضا، 1378؛ مجموعة آثار حکیم صهبا، تحقیق و تصحیح حامد ناجى اصفهانى و خلیل بهرامى قصرچمى، اصفهان: کانون پژوهش.
20
کادن، جان انتونی، 1380؛ فرهنگ توصیفی ادبیات و نقد، ترجمة کاظم فیروزمند، تهران: نشر شادگان.
21
میرصادقی، جمال و میمنت میرصادقی(ذوالقدر)، 1377؛ واژهنامة هنر داستاننویسی، تهران: کتاب مهناز.
22
هدایت، رضاقلی خان، 1385؛ تذکرة ریاضالعارفین، مقدمه، تصحیح و تعلیقات ابوالقاسم رادفر و گیتا اشیدری، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
23